Πρόβλημα στην εξέταση των αιτήσεων για παραχώρηση στεγαστικής βοήθειας σε πρόσφυγες φαίνεται να αντιμετωπίζει η Υπηρεσία Μερίμνης Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων στην επαρχία Λευκωσία, εξαιτίας της υποστελέχωσης αλλά και του αυξημένου όγκου αιτήσεων που λαμβάνει ετησίως.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες του Υπουργείου Εσωτερικών, από τις 2.079 αιτήσεις που εκκρεμούν παγκυπρίως, οι 1.425 αφορούν μόνο την πρωτεύουσα. Με τις αιτήσεις να συσσωρεύονται με αμείωτο ρυθμό, ο χρόνος που χρειάζεται για την εξέταση μίας αίτησης στη Λευκωσία, μπορεί να φτάσει και τον έναν χρόνο. Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει δρομολογήσει αλλαγές στα κριτήρια των αιτήσεων, με στόχο την επίσπευση της εξέτασής τους, αλλά και την απλοποίηση των διαδικασιών. Σε ό,τι αφορά το επίδομα ενοικίου, το ποσό θα αυξηθεί.
Χρόνος εξέτασης
Ο τροποποιητικός νόμος 179(Ι) του 2022 του Περί Παροχής Στεγαστικής Βοήθειας σε Εκτοπισθέντες Νόμου, ορίζει ότι «η Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας αποφασίζει επί της αιτήσεως εντός χρονικού διαστήματος έξι μηνών από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης στην Υπηρεσία».
Στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο, εξετάσθηκαν συνολικά 1.060 αιτήσεις. Για τις επαρχίες Λάρνακα και Αμμόχωστος έχουν εξετασθεί οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν μέχρι τον Ιούλιο του 2022, στη Λεμεσό και στην Πάφο οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν μέχρι τον Μάρτιο του 2022, ενώ στη Λευκωσία αυτές που υποβλήθηκαν μέχρι τον Ιανουάριο του 2022.
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες επαρχίες, ο χρόνος εξέτασης μίας αίτησης στην επαρχία Λευκωσίας είναι μεταξύ 9 με 12 μήνες, ξεπερνώντας το καθορισμένο από τον νόμο χρονικό διάστημα. Αυτό οφείλεται στο ότι οι αιτήσεις που αφορούν τη συγκεκριμένη επαρχία είναι οι διπλάσιες από τις υπόλοιπες, αλλά και στο ότι η Υπηρεσία Λευκωσίας αδυνατεί να ανταποκριθεί στον αυξημένο όγκο λόγω του μειωμένου προσωπικού.
Η προβληματική αυτή κατάσταση είναι υπόψη του υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Ιωάννου, ο οποίος έδωσε πρόσφατα οδηγίες όπως μεταφερθεί προσωπικό στη Λευκωσία για ενίσχυση της υπηρεσίας. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, πρέπει να σημειωθεί πως ο χρόνος εξέτασης των αιτήσεων στεγαστικής βοήθειας έχει μειωθεί σημαντικά, καθώς τα προηγούμενα χρόνια μπορούσε να χρειαστεί μέχρι και 4 χρόνια.
Αυξημένο ενδιαφέρον
Το ενδιαφέρον των δικαιούχων για τα προγράμματα στεγαστικής βοήθειας σε πρόσφυγες του Υπουργείου Εσωτερικών είναι ιδιαίτερα μεγάλο, με την απορρόφηση των κονδυλίων που παραχωρούνται τα τελευταία χρόνια να ξεπερνά το 100%.
Συγκεκριμένα, το 2018 είχε δεσμευτεί ποσό 25 εκατ. ευρώ και το 2022 οι πραγματικές δαπάνες ανήλθαν σε 54 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου, το πρώτο τρίμηνο του 2023, δηλαδή μέχρι τον Μάρτιο, κατατέθηκαν 294 αιτήσεις, με πέραν των 140 να αφορούν την επαρχία Λευκωσίας. Τα προηγούμενα χρόνια παρατηρείται επίσης ένα σταθερά υψηλό ενδιαφέρον, καθώς το 2022 κατατέθηκαν 1.830 αιτήσεις, το 2021 - 1.986, το 2022 - 1.886 και το 2019 – 1.842.
Τα κριτήρια
Για τα στεγαστικά σχέδια που εφαρμόζει η ΥΜΑΠΕ υπάρχουν καθορισμένα εισοδηματικά κριτήρια ανάλογα της σύνθεσης της οικογένειας και του ύψους του συνολικού ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος ως ακολούθως:
Α. Για αιτήσεις για τα στεγαστικά σχέδια (ι) αγορά διαμερίσματος/κατοικίας και (ιι), ανέγερση κατοικίας σε ιδιόκτητο οικόπεδο:
- Για μονήρες άτομο το εισόδημα πρέπει να είναι μέχρι 25.000 ευρώ και το ύψος της οικονομικής βοήθειας αγγίζει τις 20.000 ευρώ.
- Για μία οικογένεια δύο ατόμων ή μία μονογονεϊκή οικογένεια, το ύψος του εισοδήματος της πρέπει να είναι μέχρι 45.000 ευρώ και το ύψος της οικονομικής βοήθεια είναι μέχρι 30.000 ευρώ.
- Για μία οικογένεια τριών ατόμων το όριο του εισοδήματος είναι μέχρι 50.000 ευρώ, και το ύψος της βοήθειας αγγίζει τις 35.000 ευρώ.
- Για μία οικογένεια πέντε η περισσότερων ατόμων, το εισόδημα πρέπει να είναι μέχρι 65.000 ευρώ και το ύψος της οικονομικής βοήθειας είναι μέχρι 40.000 ευρώ.
Β. Για αιτήσεις από οργανικές οικογένειες και μονήρη άτομα για το στεγαστικό σχέδιο επιδιόρθωσης ιδιόκτητης κατοικίας, νοουμένου ότι η εν λόγω κατοικία είναι πέραν των 20 ετών και οι αιτητές δεν έλαβαν προηγουμένως άλλη στεγαστική βοήθεια, ισχύουν τα εξής:
Για μονήρη άτομα με εισόδημα μέχρι 25.000 ευρώ, το ύψος της οικονομικής βοήθειας είναι μέχρι 10.000 ευρώ.
Για μια οργανική οικογένεια με εισόδημα μέχρι 45.000 ευρώ, το ύψος της οικονομικής βοήθειας είναι μέχρι 12.500 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά την επιδότηση ενοικίου σε μονήρη άτομα, οργανικές οικογένειες και φοιτητές, η υποβολή της αίτησης γίνεται μόνον μετά την ενοικίαση. Απαιτείται η προσκόμιση ενοικιαστηρίου εγγράφου μαζί με τελευταία απόδειξη πληρωμής ενοικίου, στοιχεία που αφορούν τη σύνθεση της πατρικής οικογένειας, τα οικογενειακά εισοδήματα και αντίγραφο του τραπεζικού λογαριασμού [ΙΒΑΝ]. Σε περίπτωση έγκρισης, το επίδομα καταβάλλεται αναδρομικά στον δικαιούχο από την ημερομηνία λήψης της αίτησης.
Για σκοπούς υπολογισμού του οικογενειακού εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα της πατρικής οικογένειας, όπως πιο κάτω εκτός, και εάν ο φοιτητής παράλληλα με τη φοίτησή του εργάζεται. Υπολογισμός εισοδηματικού κριτηρίου:
Λαμβάνεται υπόψη το 100% του ετήσιου ακαθάριστου εισοδήματος μαζί με τον 13ο μισθό για τον σύζυγο (άντρα) και το 50% του ετήσιου ακαθάριστου εισοδήματος μαζί με τον 13ο μισθό για τη σύζυγο (γυναίκα). Για αδέλφια που διαμένουν με την πατρική οικογένεια και εργάζονται λαμβάνεται υπόψη το 50% του ακαθάριστου εισοδήματός τους, συμπεριλαμβανομένου του 13ου μισθού.
Δίδονται εκπτώσεις 854 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο, 1.709 ευρώ για κάθε τέκνο φοιτητή (είτε φοιτά στην Κύπρο είτε στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένου και του φοιτητή για τον οποίο υποβάλλεται η αίτηση).
Απλοποίηση και επίσπευση των διαδικασιών
Η αναθεώρηση των κριτηρίων βρίσκεται στις προτεραιότητες του Υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο μέσα από ορισμένες τροποποιήσεις θα επιδιώξει την απλοποίηση, αλλά και τη διαμόρφωση πιο διαφανών διαδικασιών, όπως και την ταχύτερη εξέταση των αιτήσεων.
Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την παροχή στεγαστικής βοήθειας, η απλοποίηση των διαδικασιών θα επιτευχθεί με συγκεκριμένα κριτήρια που θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά, με στόχο, αφενός τον πιο αξιοκρατικό χειρισμό και αφετέρου τη μείωση της γραφειοκρατίας για αμεσότερη εξέταση των αιτήσεων.
Για το επίδομα ενοικίου, με σκοπό την απλοποίηση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων, έχει προωθηθεί η αναθεώρηση των εισοδηματικών κριτηρίων αλλά και το ύψος του επιδόματος ενοικίου, το οποίο θα αυξηθεί. Στόχος είναι όπως οι συγκεκριμένες αλλαγές τεθούν σε εφαρμογή το συντομότερο.
